W ostatnim czasie polski rząd pracuje nad zmianami w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych. W mediach coraz częściej mówi się, że zmiany te mogę mieć wpływ na opodatkowanie Polaków pracujących za granicą. Dokładniej chodzi tu o likwidację bądź ograniczenie tzw. ulgi abolicyjnej, stosowanej przy rozliczeniu PIT-36 w określonych sytuacjach. Obecnie likwidacja lub ograniczenie wspomnianej ulgi faktycznie znajduje się w wykazie prac legislacyjnych i wedle Biuletynu Informacji Publicznej przyjęcie projektu ustawy ma nastąpić w III kwartale 2020. Trzeba również zauważyć, że wraz z informacją o likwidacji ulgi, pojawiły się także doniesienia o jej ograniczeniu do kwoty 1360zł. Zaznaczamy jednak, że wspomniana nowelizacja nie została jeszcze dopracowana i przegłosowana, dlatego nie mamy pewności na dzień dzisiejszy, które z rozwiązań będzie funkcjonować od momentu wejścia w życie.
Celem tego artykułu jest wyjaśnienie definicji ulgi abolicyjnej, a także odpowiedź na pytanie jakie niesie ze sobą korzyści, jakie ewentualne skutki przyniosłaby jej likwidacja oraz jakie podjąć kroki, aby na jej likwidacji stracić jak najmniej.
Aby zrozumieć czym jest ulga abolicyjna, należy zacząć od tego, że jej beneficjentami są podatnicy pracujący jedynie w niektórych krajach. Polacy pracujący za granicą, rozliczają dochody dwoma metodami. Dana metoda zależy od rodzaju umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania, która została podpisana między Polską a docelowym krajem. Mamy więc dwa rodzaje metod: wyłączenie z progresją oraz proporcjonalne odliczenie.
Metoda wyłączenia z progresją, jak sama nazwa wskazuje, wyłącza dochody zagraniczne z opodatkowania w Polsce. Dochody zagraniczne mają jednak wpływ na, określenie progu podatkowego. Przykładowo zatem, jeśli w Polsce zarobimy 40 000 zł to od wynagrodzenia należałoby zapłacić 17,75% podatku. Jeśli w tym samym roku w Niemczech zarobimy kolejne 50 000 zł, to łączny dochód wyniesie 90 000 zł, a tym samym znajdziemy się w II progu podatkowymi. Oznacza to, że zapłacimy 32 % podatku, jednak tylko od kwoty zarobionej w Polsce, czyli 40 000 zł. W sytuacji, gdy dana osoba w ciągu roku osiąga dochody jedynie z zagranicy, nie będzie musiała płacić podatku dochodowego w Polsce. Ta metoda jest stosowana między innymi przy dochodach z Niemiec, Belgii, Czech, Danii, Francji, Irlandii, Islandii, Norwegii.
Metoda proporcjonalnego odliczenia zakłada, że dochód osiągnięty za granicą jest opodatkowany również w Polsce, z tym że od podatku należnego odlicza się podatek zapłacony za granicą. Oznacza to, że w Polsce obliczamy wysokość podatku od łącznego dochodu i od obliczonej kwoty odejmujemy wysokość podatku, którą faktycznie zapłaciliśmy do urzędu za granicą. W efekcie takiego odliczenia, w przeważającej większości przypadków dany podatnik nie musi niczego dopłacać lub dopłaca jedynie niewielką część podatku należnego. Metodą proporcjonalnego odliczenia muszą rozliczyć się podatnicy pracujący między innymi w Austrii, Finlandii, Holandii, Irlandii, Słowacji, Stanach Zjednoczonych i Wielkiej Brytanii.
Zatem ulga abolicyjna ma zastosowanie jedynie przy metodzie proporcjonalnego odliczenia. Z założenia ma ona likwidować różnicę podatku, który dana osoba musi zapłacić w Polsce przy zastosowaniu proporcjonalnego odliczenia w stosunku do sytuacji, gdyby mógł skorzystać z metody progresywnej. W praktyce nie jest to takie proste, ponieważ do niektórych źródeł dochodu abolicja nie mogła być stosowana (np. zasiłek dla bezrobotnych, zasiłek chorobowy), jednakże niezaprzeczalnie, w realny sposób pomagała obniżyć należny podatek w Polsce lub zlikwidować go całkowicie.
Jak wspomniano, na likwidacji ulgi abolicyjnej stracą podatnicy osiągający dochód tylko w części krajów, niestety jednak dotyczy to również Holandii. Na szczęście przy odpowiednim rozliczeniu deklaracji podatkowej w Polsce, ulga abolicyjna może okazać się po prostu zbędna. Z praktyki wynika, że ogromna większość Polaków odprowadza tak wysoki podatek za granicą, że nawet po przeliczeniu dochodu przez sam kurs wymiany walut, nie musi dopłacać podatku PIT. Najczęściej będą tracić podatnicy osiągający dochody z Polski i zagranicy, ponieważ wtedy dochodzi do opodatkowania dochodów według różnych progów podatkowych.
W jaki sposób można obniżyć dopłatę do podatku w Polsce?
Jedną z metod jest odliczanie tzw. diet od osiągniętego dochodu. Taki zabieg pozwala odliczyć od dochodu z tytułu wykonywanej pracy za granicą, kwoty sięgającej nawet 5000 €, co najczęściej pozwoli uniknąć dopłaty do podatku PIT bądź poważnie ją zredukować.
Kolejną metodą jest stosowanie ulg podatkowych oraz odliczeń. Przy rozliczaniu swojej deklaracji PIT zorientuj się do jakich ulg i odliczeń jesteś upoważniony. Najpopularniejsze z nich to ulga prorodzinna, ulga z tytułu kosztów poniesionych na Internet, z tytułu niepełnosprawności, czy też preferencyjne rozliczenie wspólne małżonków, które w wielu przypadkach może okazać się korzystne.
Należy pamiętać, że w przypadku dochodów rozliczanych metodą proporcjonalnego odliczenia, istnieje obowiązek ich wykazania nawet, jeśli nie osiągnięto dochodu z Polski. Wiele osób pracujących za granicą uważa, że skoro pracuje cały rok w danym kraju, nie ma obowiązku rozliczać się w Polsce. Nie jest to jednak dobry tok myślenia. Obowiązek podatkowy determinuje tzw. rezydencja podatkowa. Aby być rezydentem podatkowym Polski należy spełnić dwa warunki:
a) przebywać na terenie Polski dłużej niż 183 dni
b) posiadać w Polsce centrum interesów osobistych lub gospodarczych, czyli posiadać zarobki, nieruchomości, lub bliską rodzinę
Dopiero gdy nie spełniamy obu tych warunków, nasz obowiązek podatkowy w Polsce jest ograniczony, a co za tym idzie, rozliczamy się jedynie z dochodu osiągniętego w Polsce.
Podsumowując, likwidacja bądź ograniczenie ulgi abolicyjnej nie dotyczy każdego podatnika pracującego za granicą, natomiast te osoby, które dotychczas z niej korzystały mają możliwość zredukowania negatywnych efektów jej wycofania. Należy pamiętać o obowiązku (bądź jego braku) wykazania dochodów w Polsce oraz ulgach i odliczeniach, które zapewnią optymalny wynik rozliczenia.