Na początku warto przybliżyć kilka faktów na temat samego zasiłku rodzinnego. Prawo do niego ma każda osoba pracująca legalnie na terenie Niemiec, która ma tym samym odprowadzony podatek w tym kraju lub jest zameldowana na terenie Niemiec. Zasiłek jest przyznawany:
Do 18 roku życia na wszystkie dzieci (nie ma żadnych dodatkowych warunków)
Do 25 roku życia na dzieci kontynuujące naukę
Wnioskować możemy na dzieci:
z małżeństwa
współmałżonka
spoza małżeństwa (biologiczne)
adoptowane
Nie możemy wnioskować o zasiłek rodzinny z Niemiec na dzieci partnera/ partnerki. Dopiero po wstąpieniu w związek małżeński możemy starać się o Kindergeld na dzieci współmałżonka.
Zasiłek standardowo jest wypłacany do 6 miesięcy wstecz od momentu złożenia wniosku. W określonych sytuacjach jesteśmy w stanie uzyskać świadczenie nawet do kilku lat wstecz. Kwota świadczenia zależy od liczby dzieci, na jedno dziecko od 01.01.2023 przysługuje miesięcznie aż 250 €.
Sytuacja nieco komplikuje się, gdy w Polsce pobieramy świadczenia rodzinne, takie jak 500+ czy RKO (Rodzinny Kapitał Opiekuńczy). Zasiłek rodzinny z Niemiec, jak każde inne świadczenie rodzinne podlega tak zwanej koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego. W wielkim skrócie, to mechanizm, który określa zasady wypłaty świadczeń dla rodzin i zapobiega jednoczesnemu pobieraniu pełnej kwoty świadczeń o charakterze rodzinnym na te same dzieci w dwóch państwach w tym samym okresie. Funkcjonuje już od dnia wejścia Polski do UE, to jest od ponad 11 lat. Po krótce postaramy się wyjaśnić jak pobieranie danego świadczenia w Polsce wpływa na zasiłek rodzinny z Niemiec.
ŚWIADCZENIE 500+
W Polsce do dnia 01.02.2022 sytuacja wyglądała następująco:
jeśli jeden z rodziców był aktywny zawodowo w Polsce, drugi zaś pracował w Niemczech- przysługiwało prawo do świadczenia 500+, a z Niemiec jedynie wyrównanie.
W sytuacji kiedy żaden z rodziców nie był aktywny zawodowo w Polsce, a jeden lub oboje rodziców pracowało w Niemczech- otrzymywali pełną kwotę zasiłku rodzinnego z Niemiec.
Ważną kwestią tutaj jest tak zwana aktywność zawodowa rodzica w Polsce.
Co rozumiemy przez aktywność zawodową?
trwanie stosunku pracy (w tym zasiłek macierzyński oraz urlop wychowawczy)
status osoby bezrobotnej z prawem do zasiłku
prawo do świadczenia pielęgnacyjnego z tytułu opieki
przebywanie na stażu w momencie, kiedy za ten czas odprowadzane są składki emerytalno-rentowe
podleganie ubezpieczeniu społecznemu KRUS
Od 01.06.2022 wynikiem nowelizacji ustawy o pomocy Państwa w wychowywaniu dzieci zmieniły się zasady przyznawania świadczenia 500+.
Pierwszą istotną zmianą jest fakt, że wnioski można składać wyłącznie elektronicznie. Zmienił się również urząd, który owe wnioski opracowuje. Przyjmowanie wniosków i wydawanie decyzji przejął ZUS. W zamyśle rządzących miało to usprawnić cały proces przyznawania świadczenia.
Co ważne i najistotniejsze to fakt, że wynikiem nowelizacji świadczenie 500+ wypłacane jest każdemu, kto ma dziecko i wychowuje je w Polsce. Nie ma tutaj znaczenia, czy pierwszeństwo wypłaty ma inny kraj. Każdy wnioskodawca otrzymuje decyzję przyznającą 500+.
Co zatem dalej, co z przyznawaniem zasiłków przez inne kraje, czy nadal ma miejsce koordynacja świadczeń?
Koordynacja świadczeń nadal ma miejsce. Urzędnicy ZUS, którzy wydają decyzje 500+ przekazują wnioski, na których znalazła się informacja o aktywności zawodowej jednego z rodziców w innym kraju (takie pytanie znajduje się na wniosku) do odpowiedniego urzędu wojewódzkiego. Dany urząd wojewódzki przekazuje zaś informacje o wypłacie świadczenia 500+ do odpowiedniej instytucji w danym kraju (np. do Familienkasse w Niemczech).
Niemcy podjęli decyzję o przyznawaniu świadczenia zgodnie z obowiązującym prawem unijnym, to znaczy, że w momencie, kiedy zgodnie z dokumentacją to Niemcy mają pierwszeństwo wypłaty (np. mąż pracuje w Niemczech- żona nieaktywna zawodowo) wnioskodawca otrzymuje pełną kwotę zasiłku, niepomniejszoną o 500+.
Oznacza to, że w takiej sytuacji osoby pobierające Kindergeld z Niemiec otrzymają zarówno pełną kwotę 500+, jak i pełną kwotę Kindergeld.
RODZINNY KAPITAŁ OPIEKUŃCZY
To nowe świadczenie w Polsce, które nie zależy od dochodu rodziny i wyniesie w sumie do 12 tys. zł na drugie i każde kolejne dziecko. Rodzinny kapitał opiekuńczy przysługuje od pierwszego dnia miesiąca, w którym dziecko ukończy 12. miesiąc do ostatniego dnia miesiąca, w którym dziecko ukończy 35. miesiąc. Rodzic dziecka może zdecydować czy chce otrzymywać świadczenie w wysokości 500 zł przez 24 miesiące, czy w wysokości 1 000 zł przez 12 miesięcy.
Świadczenie to jest weryfikowane przez urząd Familienkasse dokładnie w taki sam sposób jak świadczenie 500+. Jeśli pierwszeństwo ma strona polska- kwota zasiłku jest odejmowana od zasiłku rodzinnego z Niemiec. Jeśli żaden z rodziców nie jest aktywny zawodowo w Polsce, to zasiłek Kindergeld nie zostaje pomniejszony (pomimo przyznania świadczenia RKO).
Może zdarzyć się sytuacja, że kwota świadczeń 500+ i RKO przewyższa kwotę zasiłku rodzinnego z Niemiec- wtedy Kindergeld nie jest wypłacany. Po ustaniu pobierania świadczeń (lub jednego z nich) można ponownie pobierać zasiłek rodzinny z Niemiec na dziecko.
PODSTAWOWY ZASIŁEK RODZINNY
Warto wspomnieć, że w Polsce mamy jeszcze jeden zasiłek- podstawowy zasiłek rodzinny. Nie dotyczy on jednak zazwyczaj rodzin, gdzie jeden z rodziców pracuje w Niemczech gdyż by go pobierać obowiązuje bardzo ścisłe kryterium dochodowe. Pracując w Niemczech nie ma możliwości na jego otrzymanie. Osoby rozpoczynające pracę w Niemczech powinny jak najszybciej zgłosić to do instytucji, z której pobierają zasiłek. Zasiłek ten podlega koordynacji i w razie jego pobierania byłby odliczany od kwoty zasiłku rodzinnego z Niemiec.
Mamy nadzieję, że w zwięzły i zrozumiały sposób przybliżyliśmy Wam zależności pobierania zasiłku w Polsce i Niemczech. Tak naprawdę najważniejszym jest, by informować zgodnie ze stanem faktycznym zarówno instytucje polskie, jak i niemieckie. Unikniemy wtedy mało komfortowych sytuacji, w których musimy zwrócić nienależnie pobrane świadczenie do urzędu.
Jeśli masz jeszcze pytania dotyczące pobierania zasiłku to chętnie na nie odpowiemy. Zapraszamy do kontaktu.